της έκτης τα...σαϊνια

Το παιδί και το βιβλίο. Ο ρόλος της τεχνολογίας στη σχέση αυτή.

Τι μπορεί να προσφέρει ένα βιβλίο σε ένα παιδί και γιατί είναι σημαντικό;

Κάποτε η μόνη πειθώ ήταν ένα ρόπαλο και μερικοί καλοσχηματισμένοι μύες. Τώρα η δύναμή μας είναι ο λόγος μας.

Με το προφορικό ή τον γραπτό λόγο φλερτάρουμε, πείθουμε, διαπραγματευόμαστε, σαγηνεύουμε, αγαπάμε, αγαπιόμαστε, πετυχαίνουμε, υπάρχουμε, αξίζουμε, είμαστε.

Δεν υπάρχει πιο σπουδαία επιτυχία για έναν γονιό απ΄ το να ξέρει ότι έχει κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του ώστε να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες, να καλλιεργήσει το μυαλό άρα και τη δυνατότητα έκφρασης του παιδιού του.Η ενασχόλησή μας με την πνευματική ανάπτυξη, η οποία σε τελική ανάλυση μπορεί να καθορίσει την εξέλιξη και την πρόοδό του σε ψυχικό, συναισθηματικό, επαγγελματικό επίπεδο, σίγουρα δεν είναι πολυτέλεια, αλλά βασικό μέλημα.Η φιλαναγνωσία που είναι βασικός παράγοντας πνευματικής ανάπτυξης, πρέπει να έχει την ίδια βαρύτητα και αξία με την υγεία ενός παιδιού.

Η συγγραφέας Ζώρζ Σαρή έχει πει: «Ένα πανεπιστήμιο υπάρχει, το βιβλίο». 

Μια σημαντική συγγραφέας Jella Lepman αμέσως μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο σε συνέδριο της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (IBBY) ανέφερε: «Αν θέλουμε να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο από το σημερινό, πρέπει ν’ αρχίσουμε από το παιδικό βιβλίο».

Τι μπορεί να προσφέρει ένα βιβλίο σε ένα παιδί:

Μακροχρόνιες έρευνες απέδειξαν ότι η μύηση του παιδιού από πολύ μικρή ηλικία στο βιβλίο συμβάλλει στην αισθητική καλλιέργεια, στην ανάπτυξη της φαντασίας, στην ψυχική ωρίμανση και φυσικά στην γλωσσική του ανάπτυξη.

Για την καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη λογοτεχνία.

Οι Robinson & Spodek παρατηρούν ότι η λογοτεχνία αποτελεί μια προφανή πηγή ποικιλίας στη χρήση λέξεων και λεξιλογίου.

Η παιδική λογοτεχνία και συγκεκριμένα οι μικρές εικονογραφημένες ιστορίες, μπορούν να βοηθήσουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των παιδιών της προσχολικής ηλικίας.Τα παιδιά που από μικρά αρέσκονταν να τους διαβάζουν οι γονείς τους ιστορίες, παραμύθια και άλλα λογοτεχνικά είδη, φαίνεται ότι με την εισαγωγή τους στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση η αφηγηματική τους ικανότητα βρίσκεται σαφώς σε καλύτερο επίπεδο, έναντι των παιδιών, τα οποία δεν είχαν ανάλογες εμπειρίες (χρησιμοποιούν με ορθότερο τρόπο τις δευτερεύουσες προτάσεις, είναι ικανά να συνδέουν την αιτία με το αποτέλεσμα).

Όπως αναφέρει η Μ. Καρπόζηλου, οι πράξεις και οι αντιδράσεις των λογοτεχνικών χαρακτήρων δημιουργούν πρότυπα συμπεριφοράς που υποβοηθούν το παιδί να αντιμετωπίσει δυσκολίες και προβλήματα.

Η επίδραση των λογοτεχνικών έργων στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού θεωρείται πλέον αυτονόητη.
Διαβάζοντας συνειδητοποιούμε ότι κάποιος έχει εκφράσει κάτι που νιώθουμε αλλά δεν πιστεύαμε ότι μπορεί να εκφραστεί.
Επίσης πως κάποιος έχει νιώσει παρόμοια συναισθήματα με εμάς που δεν πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να νιώσει.
Αλλά και αναγνωρίζουμε συναισθήματα που δεν έχουμε νιώσει ακόμα. Με λίγα λόγια, κάνουμε λόγο το συναίσθημα γιατί το βλέπουμε περιγραφικά εκφρασμένο άρα νιώθουμε λιγότερο μόνοι σε αυτόν τον κόσμο.
Για το παιδί όλα αυτά είναι πολύ πιο έντονα καθώς ακόμα ανακαλύπτει βασικά συναισθήματα.

Οι μελετητές λοιπόν συμφωνούν, ότι η πρώιμη έκθεση και η επαφή του παιδιού με τη λογοτεχνία συμβάλλει στις μεταγενέστερες επιδόσεις του στον τομέα της γλώσσας και κατ’ επέκταση στις ακαδημαϊκές του επιδόσεις.

Οι ικανότητες που μπορούν να εξασκηθούν μέσω των παιδικών βιβλίων αφορούν κυρίως τους τομείς της παρατήρησης, της σύγκρισης, της οργάνωσης, της περίληψης, της εφαρμογής και της κριτικής.

Τι είδους βιβλία επιλέγουμε ανάλογα με την ηλικία του παιδιού;

Η τυχόν θετική ή αρνητική επίδραση ενός συγκεκριμένου βιβλίου πάνω σε ένα συγκεκριμένο παιδί είναι κάτι που δεν εντοπίζεται ούτε αποδεικνύεται εύκολα.

Βασική προϋπόθεση είναι να γνωρίζουμε το στάδιο νοητικής και πνευματικής ανάπτυξης του παιδιού μας.

Κατά τη βρεφική ηλικία (0 – 2 ετών), δηλαδή την αισθησιοκινητική περίοδο, επιλέγουμε βιβλία με μεγάλες εικόνες και έντονα χρώματα που τραβούν την προσοχή του παιδιού και κατά προτίμηση βιβλία πάνινα και πλαστικά.

Στα νήπια μέχρι και 6 ετών αρέσουν τα βιβλία με ζωηρόχρωμες εικόνες και μικρό σφιχτό κείμενο. Έχουν ανεπτυγμένη την τάση του ανθρωπομορφισμού (προσπάθεια του ανθρώπου να αποδώσει σε μη ανθρώπινα όντα, σε αντικείμενα και φυσικά ή υπερφυσικά φαινόμενα, ανθρώπινες ιδιότητες ή μορφή) οπότε ακούν με ευχαρίστηση τους μεγάλους που τους διαβάζουν σύντομες ιστορίες γύρω από θέματα ή αντικείμενα που τους είναι γνώριμα, όπως ο εαυτός τους, το σπίτι τους, οι φίλοι τους, η οικογένειά τους, η φύση, τα ζώα, κ.ά.

Τους αρέσει να ταυτίζονται με τον ήρωα της κάθε ιστορίας, δεν αγαπούν όμως τις ιστορίες που τους τρομάζουν. Επομένως τα βιβλία που επιλέγουμε θα πρέπει να έχουν λέξεις που ξεχωρίζουν και είναι ενδιαφέρουσες. Λέξεις με ομοιοκαταληξία, λέξεις αστείες ή που επαναλαμβάνονται και ο ήχος τους συναρπάζει. Επίσης βιβλία με φανταστικές καταστάσεις και χαρακτήρες που δίνουν τη δυνατότητα στο παιδί να υποδυθεί ρόλους ή να παίξει φανταστικά παιχνίδια.

Κατά την πρώτη σχολική ηλικία (6 – 8 ετών) τα παιδιά που δε μπορούν να διαβάσουν ακόμα μόνα τους προτιμούν βιβλία με ιστορίες και παραμύθια με μεγάλα γράμματα και πολλές εικόνες.

Αυτά που διαβάζουν με ευκολία μπορούν να χαρούν συλλογές παραμυθιών, μικρά διηγήματα ή μικρά βιβλία με περιπέτειες.

Τα παιδιά και εδώ ενδιαφέρονται για θέματα που έχουν σχέση με τη φύση, το περιβάλλον, τα ζώα, για ιστορίες από τη Μυθολογία, για την αγάπη, τη φιλία, την ειρήνη κτλ.

Στη μέση σχολική ηλικία (9 – 12 ετών), τα παιδιά παρουσιάζουν μια τάση ανεξαρτητοποίησης, προτιμούν κυρίως βιβλία με περιπέτειες, ταξιδιωτικές περιγραφές και θέματα όπου κυριαρχεί η προσωπικότητα του ήρωα.

Στην ηλικία αυτή η ταύτιση με τον ήρωα είναι πιο έντονη. Έτσι θα πρέπει να επιλέγουμε προσεκτικά τα πρότυπα ηρώων στα βιβλία που αγοράζουμε.

Στις δυο τελευταίες τάξεις του δημοτικού τα ενδιαφέροντά τους περιστρέφονται γύρω από τις διαπροσωπικές σχέσεις (γονέων και παιδιών, παιδιών μεταξύ τους), γύρω από άτομα με ειδικές ανάγκες, από ατομικά, ιστορικά και ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα, όπως η υιοθεσία, το διαζύγιο, η οικολογία, η επιστημονική φαντασία, η ειρήνη, η μετανάστευση κτλ. Ένα σημαντικό υφολογικό στοιχείο που επιζητούν όλα τα παιδιά αυτής της ηλικίας είναι το χιούμορ.

Τέλος, στην προεφηβεία και εφηβεία όπου το παιδί αρχίζει να αποκτά χαρακτηριστικά πιο κοντά στον ενήλικα, ενδιαφέρεται για βιβλία με θέμα τις σχέσεις, τα προβλήματα της νεολαίας (ναρκωτικά, AIDS, σύγκρουση με τους γονείς και τους δασκάλους, κ.ά.) αλλά και με κοινωνικά και παγκόσμια προβλήματα, όπως η βία στα γήπεδα, η ψυχογενής βουλιμία και ανορεξία, ο ρατσισμός, η εγκληματικότητα, η οικολογία, η τεχνολογία, η διαπολιτισμικότητα κ.ά. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η επιλογή των βιβλίων θα πρέπει να γίνεται ύστερα από διάλογο με τα παιδιά.

Πώς θα αγαπήσουν τα παιδιά το βιβλίο:

    Σε κάθε σπίτι είναι αναγκαίο να υπάρχει βιβλιοθήκη (ή ένας ηλεκτρονικός αναγνώστης που μπορεί να περιέχει όσα βιβλία χωράνε σε μια παραδοσιακή βιβλιοθήκη).

·   Να βάζουμε το παιδί στη διαδικασία επιλογής του βιβλίου

·   Να του εξηγούμε την αξία του βιβλίου. Είναι σημαντικό να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν από μικρά ότι αξιόλογο δεν είναι μόνο το χειροπιαστό, αυτό που έχει μυρωδιά, ήχο, γεύση, που μπορούμε να το αγγίξουμε, αλλά και αυτό που αργά συντελείται μέσα μας ή αυτό που νιώθουμε.

Αναφέρομαι στην γνώση από τα βιβλία και τα μακροπρόθεσμα οφέλη που αυτή μπορεί να έχει. Την οποία γνώση καλό θα ήταν να την κάνουμε χειροπιαστή.

Όχι, λέγοντάς του πράγματα που δεν μπορεί να καταλάβει π.χ. «θα μιλάς πιο όμορφα όταν μεγαλώσεις, θα βρεις καλύτερη δουλειά, θα κάνεις καλύτερους φίλους, πιο ευτυχισμένη οικογένεια», ακόμα κι αν αυτά ισχύουν, που πράγματι ισχύουν, αλλά κάνοντάς το να αντιληφθεί την αξία του βιβλίου, δίνοντάς του εμείς αξία σε κάθε ευκαιρία.

Το παιδί έτσι μαθαίνει να επενδύει και να μην περιμένει άμεσο όφελος από αυτά που συμβαίνουν.

Δεν είναι πάντα το αποτέλεσμα οδηγός για την πορεία. Μια πορεία δίχως άμεσο αποτέλεσμα μπορεί να φέρει το καλύτερο μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα.

·      Να κάνουμε την ανάγνωση καθημερινή ρουτίνα. Να είναι κάτι που το παιδί περιμένει με ανυπομονησία συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα.

·        Να συζητάμε με το παιδί την ιστορία.

·         Να το βάλουμε στη διαδικασία να επιλέξει ένα βιβλίο διαδικτυακά κοιτώντας το εξώφυλλο ή αν είναι μεγαλύτερο διαβάζοντας την περιγραφή του ή να το πάρουμε μαζί μας σε μια έκθεση βιβλίου ή σε ένα βιβλιοπωλείο.

·       Να μην τιμωρούμε το παιδί με το διάβασμα χρησιμοποιώντας εκφράσεις του τύπου «αφού δεν ήσουν καλό παιδί, θα μείνεις μέσα να διαβάσεις». Αντίθετα να το επαινούμε σε κάθε ευκαιρία όταν ασχολείται με το βιβλίο, σαν να έκανε κάτι πολύ σημαντικό, γιατί πράγματι έκανε κάτι πολύ σημαντικό.

·       Να δώσουμε στο παιδί ένα όμορφο τετράδιο, που θα το ονομάσουμε «Τα βιβλία μου» και στο οποίο θα καταγράφει κάθε βιβλίο, πότε το ξεκινά και πότε το τελειώνει. Ακόμα μπορεί να γράφει αν του αρέσει, γιατί του αρέσει κτλ. Έτσι, αισθάνεται ότι πετυχαίνει κάτι σπουδαίο, ιδιαίτερα μάλιστα καθώς μεγαλώνει ο κατάλογός του.

·   Να μην ξεχνάμε ότι το διάβασμα είναι επικοινωνία, απόλαυση, χαρά και όχι καταναγκασμός.

·        Να το βοηθάμε να παίξει με τις ιστορίες των βιβλίων που διαβάζει.

1) Να αντικαθιστά τον ήρωα ενός παραμυθιού με άλλους, 2) να μπερδεύει τα παραμύθια μεταξύ τους, 3) να αφηγείται την ιστορία ανάποδα, 4) να συνεχίζει την ιστορία, 5) να συμμετέχει ως ήρωας σε κάποιο παραμύθι.

·        Να το παροτρύνουμε να εικονοποιεί τη σκηνή ενός βιβλίου ή παραμυθιού που του έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση (ζωγραφίζοντας ή χρησιμοποιώντας κολάζ).

·     Και φυσικά οι γονείς να διαβάζουν καθώς εκείνοι είναι τα ισχυρότερα πρότυπα για ένα παιδί.

Όλες οι παραπάνω δραστηριότητες συμβάλλουν στη δημιουργία ενός μόνιμου και ενσυνείδητου αναγνώστη.

Τέλος, κάθε τι δύσκολο έχει κόπο, εξού και η έκφραση αξίζει τον κόπο.

Δεν χρειάζεται κόπο, μόνο για να σταματήσουμε μια κακή συνήθεια αλλά και για να ξεκινήσουμε μια καλή συνήθεια.

Η συνήθεια, κατά την προσωπική μου γνώμη, είναι η μεγαλύτερη δύναμη σε αυτό το σύμπαν μετά τη φθορά και την αγάπη, οπότε με την επιμονή μας στα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών μπορούμε να βάλουμε μια υπέροχη συνήθεια στη ζωή τους που μόνο σε όμορφα μονοπάτια μπορεί να τα οδηγήσει.

Τεχνολογία και βιβλίο: 

Τάσεις:

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου Digital Book World 2012 στη Νέα Υόρκη, ο Kelly Gallagher της εταιρείας υπηρεσιών Bowker, παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας που έγινε στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο της προηγούμενης χρονιάς για τη σχέση των e-books με τα παιδιά και τους εφήβους.

Το ποσοστό των εφήβων που δήλωσαν ότι τους ενδιαφέρει η ηλεκτρονική ανάγνωση, μέσα σ’ ένα χρόνο τριπλασιάστηκε.

Οι ακόμη νεότερες ηλικίες παιδιών, από 7 έως 12 ετών, δημιουργούν γόνιμο έδαφος για τα e-books καθώς μεγάλο ποσοστό έχουν δικό τους υπολογιστή, δικό τους κινητό τηλέφωνο. Παρόλο που το 75% των γονέων απάντησαν ότι δεν έχουν αγοράσει ποτέ μέχρι τώρα κάποιο e-book, το 56% δήλωσαν ότι είναι πιθανόν να διαβάζουν e-books στο μέλλον.

Γιατί e-books:

(Ένα e-book αποτελεί την ψηφιακή (ηλεκτρονική) μορφή ενός κειμένου, περιοδικού ή βιβλίου, για την ανάγνωσή του οποίου χρησιμοποιούμε είτε ειδικές συσκευές (e-book readers) είτε ειδικό λογισμικό στον υπολογιστή μας, ώστε να προσομoιώνεται, όσο είναι δυνατό, η εμπειρία της ανάγνωσης ενός έντυπου βιβλίου)

Καταρχάς γιατί τα παιδιά αγαπάνε τα κουμπάκια. Βέβαια τώρα υπάρχει η τεχνολογία αφής αλλά και αυτή τους ενθουσιάζει εξίσου.

Πιο σοβαρά τώρα. Όταν κάποιος μπορεί να αγοράσει το τελευταίο Χάρι Πότερ με 10 δολάρια αντί για 30, να τον έχει σε μια μικρή και ελαφριά συσκευή, όχι μόνο ένα αλλά όλα τα βιβλία της σειράς και να είναι ξεκούραστο το διάβασμα από εκεί (τεχνολογία E-ink) όσο ξεκούραστο είναι από το χαρτί, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα προτιμήσει αυτήν την επιλογή, αργά ή γρήγορα

(οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες χρησιμοποιούν την τεχνολογία E-paper ή ηλεκτρονικό χαρτί, μια τεχνολογία απεικόνισης που μιμείται την εμφάνιση κοινού μελανιού πάνω σε χαρτί. Αντίθετα πχ. με την οθόνη LCD που απαιτεί εσωτερικό φωτισμό το ηλεκτρονικό χαρτί αντανακλά το φως όπως το κοινό χαρτί και έτσι δεν απαιτεί μεγάλη ενέργεια για τις απεικονίσεις. E-ink ή ηλεκτρονικό μελάνι είναι η ονομασία μιας συγκεκριμένης τεχνολογίας e-paper που αναπτύχθηκε από την εταιρία E Ink και είναι διαθέσιμη-προς το παρόν- στην κλίμακα του γκρί - μαυρόασπρη απεικόνιση).

Καταλαβαίνω τη ρομαντική διάσταση του πράγματος αλλά η μυρωδιά και η αίσθηση του βιβλίου δε θα παραμείνουν για πολύ καιρό ικανά πλεονεκτήματα για να μην οδηγηθούμε στην ψηφιακή ανάγνωση. Είναι παρεξηγημένοι οι e-readers καθώς δεν έχουν καμία σχέση με τις οθόνες υπολογιστών ή κινητών.

Πλεονεκτήματα:

Τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι πολύ φθηνότερα και μπορούν να προσφέρουν εντελώς καινούρια εμπειρία ανάγνωσης (θα δώσουμε παραδείγματα στη συνέχεια). Επίσης, οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες δεν κουράζουν, έχουν τεράστια χωρητικότητα, έχουν μικρό μέγεθος και βάρος, η μπαταρία τους μπορεί να κρατήσει μήνες, μπορεί κανείς να υπογραμμίσει, να σημειώσει σε αυτούς και προσφέρουν διευκολύνσεις στον αναγνώστη όπως άμεση μετάφραση λέξεων (καθώς έχουν ενσωματωμένο λεξικά) και μοίρασμα αγαπημένων αποσπασμάτων στα κοινωνικά δίκτυα μέσω ασύρματης σύνδεσης.

Δυνατότητες - Πρωτοτυπίες:

Έξι εκδοτικοί οίκοι στη Γαλλία (Dargaud, Dupuis, Le Lombard, Citel, Ellipsanime και Médiatoon), ένωσαν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν μια κοινή ιστοσελίδα κόμικς, αφιερωμένη στα παιδιά ηλικίας 7-12 ετών. Η ιστοσελίδα ονομάζεται “Bandgee.com”

Σε ανακοίνωση τύπου των εκδοτών, αναφέρεται ότι η χρήση της ιστοσελίδας θα είναι “δωρεάν και απολύτως ασφαλής”. Τα παιδιά-χρήστες θα μπορούν να διαβάζουν, να παίζουν παιχνίδια, να παρακολουθούν μαθήματα σε διάφορους τομείς, να ακούν μουσική, να βλέπουν video, να χρωματίζουν τα κόμικς, ενώ θα υπάρχουν και χώροι αφιερωμένοι στην προσωπική τους δημιουργία, καθώς και χώροι με τους αγαπημένους τους ήρωες, όπως ο Garfield, ο Λούκυ Λουκ, κ.ά.

Παραδείγματα ψηφιακών δημιουργημάτων που μπορούν να προσφέρουν μια διαφορετική εμπειρία ανάγνωσης.

Τα πολυσυλλεκτικά ebooks μπορούν να συνδυάσουν κείμενο, φωτογραφίες, σχέδια, ήχο, video.

e-book «Η Καταγωγή του τάνγκο» (κείμενο, ποίηση, φωτογραφίες, γραφιστικά σχέδια, video)

http://www.islandofman.me/post/19568762718

Audiobooks

http://www.pathospublishing.com/website/index.php?detail=151&special=releases

Video books

Το Video book δεν είναι ταινία. Στην απλή του μορφή μπορεί να είναι ένα βιβλίο, ένα διήγημα, ένα ποίημα (και όχι αναγκαστικά ένας θεατρικός μονόλογος) το οποίο αφηγείται ένας ηθοποιός ή ο ίδιος ο δημιουργός. Αν υπάρχουν και υπότιτλοι, η ανάγνωση συνδυάζεται με τον ήχο και την εικόνα. Το πρόσωπο δίνει με τις εκφράσεις του αλλά και τη χροιά της φωνής του χρώμα στο κείμενο.

Το Video book μπορεί επίσης να έχει άλλη μορφή. Δηλαδή, σε μια οθόνη βλέπουμε το κείμενο να εμφανίζεται με διάφορους τρόπους και την ίδια στιγμή αυτό συνοδεύεται από γραφιστικά σχέδια (όχι καρτούν).

Η πτυχιακή εργασία του τμήματος Multimedia (BA) του MBS College Δημήτρη Μολουδάκη είναι ένα καλό παράδειγμα του πως το κείμενο μπορεί να δέσει υπέροχα με την εικόνα, κάνοντας τον αναγνώστη – θεατή να προσέχει το κείμενο ακόμα και αν δεν τον ενδιαφέρει άμεσα.

http://vimeo.com/41870066

MikeMatas: Η επόμενη γενιά του ψηφιακού βιβλίου

http://www.youtube.com/watch?v=LV-RvzXGH2Y 

Κάποια στιγμή θα μπορούν τα παιδιά να κουβαλούν σε μία συσκευή τα σχολικά αλλά και τα λογοτεχνικά τους βιβλία.

Όχι γιατί δεν θα υπάρχουν χρήματα από το κράτος για να τυπωθούν βιβλία αλλά γιατί με αυτόν τον τρόπο θα επιτυγχάνουν τα παιδιά καλύτερα αποτελέσματα μια και θα έχουν πολυποίκιλη πρόσβαση σε νέους τύπους βιβλίων, που προσφέρουν μια λιγότερο παθητική εμπειρία ανάγνωσης, μια εμπειρία ανάγνωσης που το χαρτί, όσο και να το αγαπάμε όλοι, αδυνατεί να προσφέρει.

Σχετικότατο post:

“Ανοικτή συζήτηση για το παιδί και το βιβλίο”

“Συζήτηση με τους Γιάννη Φαρσάρη και Νικόλα Σμυρνάκη για το ηλεκτρονικό βιβλίο”
αναδημοσίευση από http://www.islandofman.me/post/23923892583/opinion