ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ
Σημεία στίξης
Σημεία
στίξης είναι ένα σύνολο από «σημάδια» που χρησιμοποιούμε στο
γραπτό λόγο και μας βοηθούν να τον οργανώσουμε σωστά και να τον ζωντανέψουμε,
κάνοντας διάφορες παύσεις και χρωματίζοντας τον τόνο της φωνής μας ανάλογα με
το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε. Με τα σημεία στίξης, δηλαδή, δίνουμε
ανάλογο χρώμα στη φωνή μας και πετυχαίνουμε να στείλουμε με τον καλύτερο δυνατό
τρόπο το μήνυμά μας, έτσι ώστε αυτός που μας ακούει να καταλάβει αν ρωτάμε κάτι ή αν εκφράζουμε το
θαυμασμό μας κ.λπ..
Τα σημεία στίξης είναι:
η τελεία .
η άνω τελεία ·
|
||||||||||||
το κόμμα ,
|
||||||||||||
το θαυμαστικό !
|
||||||||||||
οι παρενθέσεις ( )
|
||||||||||||
η διπλή παύλα – –
Η τελεία
το κόμμα
Το κόμμα χωρίζει...
α) λέξεις ασύνδετες
Π.χ. Μου πρόσφεραν καφέ, γλυκό και αναψυκτικό στο αεροπλάνο.
β) φράσεις μέσα στην ίδια πρόταση
Π.χ. Μου αρέσουν τα παλιά αυτοκίνητα, τα μικρά σπίτια, οι διακοπές
στη θάλασσα.
γ) ασύνδετες προτάσεις
Π.χ. Ανεβήκαμε το βουνό, φτάσαμε στο καταφύγιο,
μείναμε εκεί μία μέρα και μετά ξεκινήσαμε για την κορυφή.
δ) δευτερεύουσες / εξαρτημένες προτάσεις από τις κύριες
Π.χ. Αν θέλεις να πας στο χωριό, πρέπει να πάρεις το αυτοκίνητο.
ε) στα επιρρήματα που βρίσκονται μέσα στην πρόταση,
πριν και μετά
από αυτά (Ο φίλος μου, λοιπόν, αποφάσισε να φύγει),
αλλά και όταν η πρόταση αρχίζει με κάποιο μόριο ή επίρρημα Π.χ.Ναι, θα έρθω / Βέβαια,
θα έρθω
στ) στο αναφορικό «ό,τι»
ζ) στην κλητική
προσφώνηση (Άννα, έλα γρήγορα) και όταν
αυτή είναι μέσα στην πρόταση το κόμμα μπαίνει πριν και μετά τη λέξη (Γιατί, μπαμπά, τρέχεις;)
Η άνω τελεία
Η άνω τελεία δείχνει
Π.χ. Αυτό δεν είναι καρπούζι· είναι πεπόνι.
Η διπλή τελεία (άνω και κάτω τελεία)
Η διπλή τελεία (άνω και κάτω τελεία) χρησιμοποιείται:
Το ερωτηματικό
Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται στο
τέλος μιας πρότασης η οποία είναι ευθεία ερώτηση . Π.χ. Πότε θα φύγεις;
Το θαυμαστικό
Θαυμαστικό (!) βάζουμε:
α) Στις επιφωνηματικές
προτάσεις για να δηλώσουμε θαυμασμό
Π.χ Ο αδελφός του πέρασε στο Πανεπιστήμιο!,
β) Όταν χρησιμοποιούμε
προστακτική
Π.χ. Δώσε μου και μένα λίγο παγωτό!
γ) Όταν φωνάζουμε πρόσωπα σε
ελλειπτικές προτάσεις
Π.χ. Μαρία! και
δ) Για να δώσουμε έμφαση
Π.χ. Αποφάσισα να αγοράσω και κινητό!
Οι παρενθέσεις
Οι παρενθέσεις χρησιμοποιούνται
για να απομονώσουν μια
λέξη, φράση ή πρόταση που παρεμβάλλεται σε μια άλλη φράση ή πρόταση, και μας δίνει περισσότερες πληροφορίες. Π.χ. Ο Νίκος (μια που μιλάμε γι' αυτόν) έρχεται κάθε μέρα στο σχολείο τρέχοντας.
Το ενωτικό
Το ενωτικό χρησιμοποιείται:
α) στο τέλος μιας γραμμής, όταν δε χωράει ολόκληρη η λέξη και πρέπει να την κόψουμε Π.χ. αερό-
στατο
β) για να ενώσει δύο λέξεις Π.χ. μια επίσκεψη-αστραπή
άνεμοι δυτικοί-βορειοδυτικοί
έπνεαν σήμερα
γ) για να δηλώσουμε το
χρονικό διάστημα
Π.χ. Δευτέρα-Παρασκευή δουλεύω μέχρι το βράδυ) κ.λπ.
δ) για να δηλώσουμε διάζευξη
(«ή»)
Π.χ. Άκουσα τρία-τέσσερα τραγούδια
Η παύλα -
Η παύλα χρησιμοποιείται
σε έναν διάλογο για να δείξουμε
ότι αλλάζει το πρόσωπο που μιλάει. – Πότε θα πας διακοπές; – Τον Αύγουστο. Εσύ; – Εγώ, μάλλον, του χρόνου πια!
Η διπλή παύλα - -
Η διπλή παύλα χρησιμοποιείται
για να χωρίσει φράσεις.
Π.χ. Ο Γιάννης θα έρθει –ελπίζω– σήμερα. 
Εισαγωγικά << >>
α)Σε εισαγωγικά κλείνουμε
τα λόγια κάποιου, όταν
θέλουμε να μεταφέρουμε κάτι όπως ακριβώς το είπε. Π.χ. «Ευτυχώς», μας είπε, «ήρθατε νωρίς».
β)Εισαγωγικά χρησιμοποιούμε,
επίσης, σε τίτλους και για
να παραθέσουμε μια έκφραση λέξη προς λέξη. Π.χ. Το βιβλίο «Ο μικρός πρίγκηπας» μου άρεσε πολύ. ...το λεγόμενο «μήλο της Έριδος»
γ) για να δηλώσουμε ότι μια λέξη που
χρησιμοποιούμε έχει
μεταφορική σημασία
Π.χ.Μόλις ο Χρήστος τελείωσε το ανέκδοτα,
έγινε «σεισμός»
από τα γέλια μέσα στην τάξη.
δ) για να επισημάνουμε και να δώσουμε
έμφαση σε μια λέξη
Π.χ.Βαρέθηκα να κάνω τον«βλάκα», θα του απαντήσω
όπως του ταιριάζει.
Τα αποσιωπητικά
Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται:
α) για να δείξουμε ότι μια πρόταση ή σκέψη έμεινε ατελείωτη. Π.χ. Θα 'ταν ωραία να… Αχ! Nα μπορούσες να έρθεις… β) για να οδηγήσουν σε μια λέξη ή φράση που προορίζεται να έρθει ως έκπληξη για τον αναγνώστη. Π.χ. Ξαφνικά, ενώ καθόμουν στη θέση μου, μπήκε στο θέατρο… ο πρωθυπουργός!
Πλάγια γραμμή
Πλάγια γραμμή (/) βάζουμε κυρίως
για να δηλώσουμε διάζευξη «ή»
Π.χ.Ο ακροατής/αναγνώστης πρέπει
να αντιστέκεται στις
διαφημίσεις των μέσων ενημέρωσης.
Μην ξεχνάς ότι:
Ύστερα από τελεία, ερωτηματικό και θαυμαστικό
αρχίζουμε
με κεφαλαίο γράμμα την επόμενη λέξη. |